SZKOLENIE OKRESOWE BHP
– ma na celu zaktualizowanie wiedzy pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Rodzaj szkolenia okresowego uzależniony jest od stanowiska na którym zatrudniony jest pracownik.
SZKOLENIE WSTĘPNE BHP
– dzieli się na instruktaż ogólny oraz instruktaż stanowiskowy. Instruktaż ogólny zazwyczaj przeprowadza pracownik służby BHP, a instruktaż stanowiskowy przełożony.
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
– proces identyfikujący zagrożenia występujące w zakładzie pracy oraz określający sposoby oraz środki zapobiegania tym zagrożeniom. Wynik oceny ryzyka zawodowego dokumentuje się z uwzględnieniem wszystkich stanowisk pracy.
WYPADEK PRZY PRACY
– zgodnie z definicją jest to zdarzenie nagłe, spowodowane przyczyną zewnętrzną, mające związek z pracą oraz powodujące uraz lub śmierć poszkodowanego. Definicja wypadku przy pracy zawarta jest w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1773, z późn. zm.)
WYPADEK CIĘŻKI
– jest to zdarzenie zgodne z definicją wypadku przy pracy, w wyniku które poszkodowany doznał ciężkiego uszkodzenia ciała, takiego jak min.: utrata węchu, słuchu, zdolności rozrodczej, mowy oraz inne uszkodzenia ciała albo rozstrój zdrowia lub naruszenie podstawowych funkcji organizmu
WYPADEK ZBIOROWY
– jest to zdarzenie w wyniku którego urazu doznały co najmniej 2 osoby.
WYPADEK ŚMIERTELNY
– jest to zdarzenie w wyniku którego poszkodowany poniósł śmierć w terminie do 6 miesięcy od wypadku.
ZDARZENIE NAGŁE
– jest to pierwsza przesłanka definicji wypadku przy pracy. Zgodnie z orzecznictwem sądowym cechę nagłości ma zdarzenie, którego czas trwania nie przekroczył jednej „dniówki roboczej”. Kluczowe znaczenie w tym zakresie miał wyrok Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 września 1958 r. (nr IR III 140/58).
PRZYCZYNA ZEWNĘTRZNA
– druga warunek uznania wypadku za wypadek przy pracy. Przyczyna zewnętrza występuje, gdy do urazu dochodzi w wyniku działania czynnika zewnętrznego jak np.: kontakt z ostrym narzędziem. Za czynnik wewnętrzny uznaje się chorobę pracownika jak np.: nadciśnienie.
ZWIĄZEK Z PRACĄ
– trzeci warunek, konieczny do uznania za wypadek przy pracy. Związek z pracą zachowany jest zarówno, gdy pracownik wykonuje swoje obowiązki jak i pozostaje do dyspozycji pracodawcy.
URAZ
– jest ostatnią już przesłanką niezbędną do uznania wypadku przy pracy. Zgodnie z definicją jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowiek wskutek działania czynnika niebezpiecznego. Rodzaj urazu wskazuje lekarz w dokumentacji medycznej.
WYPADEK W DRODZE DO PRACY
– zgodnie z artykułem 57b ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest to zdarzenie nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Wyjątkiem gdy wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.
INSTRUKTAŻ OGÓLNY
– część szkolenia wstępnego BHP, którą odbywają przed dopuszczeniem do wykonywania pracy: nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu. Zazwyczaj instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby BHP. Ramowy program przewidziany jest na minimum 3 godziny lekcyjne.
INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY
– część szkolenia wstępnego BHP, którą odbywają przed dopuszczeniem do wykonywania pracy: nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu. Instruktaż ogólny prowadzi osoba kierująca pracownikami lub pracodawca. Ramowy program przewidziany jest na minimum 8 godzin lekcyjne.
OCHRONA PRZECIWPOŻAROWA
– Zgodnie z ustawą o ochronie przeciwpożarowej polega na realizacji przedsięwzięć/zadań mających na celu ochronę zdrowia, życia, środowiska oraz mienia przez pożarami, klęskami żywiołowymi oraz innymi miejscowymi zagrożeniami.
GAŚNICA
– urządzenie służące do gaszenia pożarów. Typy gaśnic rozróżnia się ze względu na rodzaj gaszonego materiału. Najczęściej spotykaną gaśnicą jest gaśnica proszkowa typu ABC.
GRUPY POŻARÓW
– wyróżnia się 5 grup pożarów: A pożary materiałów stałych, pożary cieczy i materiałów stałych topiących się, pożary gazów, pożary metali, pożary tłuszczów.
SAMOKSZTAŁCENIE KIEROWANE
– jedna z form szkoleń BHP, która umożliwia zorganizowanie szkolenia okresowego BHP poprzez zastosowanie poczty, internetu przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców.
SEMINARIUM
– kolejna forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bhp.
INSTRUKTAŻ
– forma szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami BHP.
KURS
– forma szkolenia przez którą rozumie się szkolenie o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
KARTA CHARAKTERYSTYKI
– dokument który zawiera m.in. opis zagrożeń, które mogą zostać spowodowane przez określoną substancję lub mieszaninę chemiczną. W dokumencie znajdują się również podstawowe dane fizykochemiczne na jej temat. Zgodnie z rozporządzeniem 1907/2006/WE Karta Charakterystyki jest podstawowym narzędziem, które pozwala na przepływ informacji o zagrożeniach i zarządzaniu ryzykiem pomiędzy producentem, dostawcą i dalszym użytkownikiem.
SUBSTANCJA NIEBEZPIECZNA
– substancja albo mieszanina substancji chemicznych która ze względu na swe właściwości fizyczne, chemiczne lub biologiczne może, podczas ich stosowania lub użytkowania, stanowić zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika bądź mieć szkodliwy wpływ na środowisko naturalne.
ERGONOMIA
– jest to dyscyplina naukowa, która ma na celu przystosowanie narzędzi, maszyn, środowiska oraz warunków pracy do anatomicznych i psychofizycznych możliwości człowieka. Twórcą definicji ergonomii jest Polak – Wojciech Jastrzębowski. Wg niego ergonomia to nauka o używaniu nadanych człowiekowi od stwórcy sił i zdolności.
FOTEL ERGONOMICZNY
– jest to fotel, który pozwala pracownikowi na przyjęcie ergonomicznej pozycji przy stanowisku pracy przy monitorze ekranowym.
PRACA NA WYSOKOŚCI
– zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy oraz Polityki Społecznej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy jest to praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Przykładem pracy na wysokości może być praca na rusztowaniu lub praca na podnośniku koszowym. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia:
- osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,
- wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości
PRACE SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNE
– są to prace przy wykonywaniu których występuję zwiększone zagrożenie wypadkowe. Do takich prac zalicza się również, te które wykonywane są w utrudnionych warunkach. Do prac szczególnie niebezpiecznych zalicza się m.in. pracę na wysokości, prace w przestrzeniach zamkniętych, prace z materiałami niebezpiecznymi, pracę budowlane.
WYKAZ PRAC SZCZEGÓLNIE NIEBEZPIECZNYCH
– dokument, w którym pracodawca określa wszystkie prace szczególnie niebezpieczne występujące na terenie jego zakładu pracy
SZELKI BEZPIECZEŃSTWA
– najpopularniejszy ze środków ochrony indywidualnej służący do powstrzymywania przed upadkiem z wysokości.
INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO
– dokument szczegółowo opisujący m.in. warunki ochrony przeciwpożarowej w obiekcie, jego największe zagrożenia pożarowe, zasady postępowania na wypadek pożaru i konieczności ewakuacji oraz wymagania prawne stawiane zarządcy w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Instrukcja Bezpieczeństwa Pożarowego wymagana jest dla wybranych grup obiektów: posiadających strefę zagrożenia wybuchem, o kubaturze brutto powyżej 1000m3 (powyżej 1500 m3 dla obiektów inwentarskich), lub dla obiektów innych niż budynek (np. stacji uzdatniania wody, składowisk odpadów) o powierzchni strefy pożarowej powyżej 1000 m2.
PRÓBNA EWAKUACJA
– proces sprawdzenia warunków technicznych i organizacyjnych ewakuacji w budynku, przeprowadzany jako ćwiczenia ewakuacyjne dla użytkowników obiektu (najczęściej z opracowanym scenariuszem zagrożenia pożarowego). Próbne ewakuacje są obowiązkoweo co 2 lata w obiektach przeznaczonych dla ponad 50 stałych użytkowników (nie dotyczy obiektów mieszkalnych), lub na podstawie innych wymagań dla szkół, internatów, przedszkoli, domów studenckich, obiektów przeznaczonych dla osób o ograniczonej zdolności poruszania się (np. szpitale, żłobki), aresztów i więzień. Każdorazowe przeprowadzanie próbnej ewakuacji wymaga wcześniejszego powiadomienia właściwej Komendy Miejskiej/Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej.
STREFA POŻAROWA
– budynek lub jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia pożarowego (m.in. ściany, stropy, otwory o odpowiednich parametrach nośności, szczelności i izolacyjności w warunkach pożaru), bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków określone w przepisach przeciwpożarowych.
AUDYT PRZECIWPOŻAROWY
– kontrola w zakresie przestrzegania wymagań ochrony przeciwpożarowych w obiekcie, związana z jego warunkami zabudowy, stanem faktycznym warunków ewakuacji i urządzeń przeciwpożarowych oraz znajomości wśród użytkowników obiektu zasad zwalczania pożarów i ewakuacji.
SZKOLENIE PRZECIWPOŻAROWE
– szkolenie zaznajamiające z zagrożeniami pożarowymi występującymi w budynku, zasadami bezpiecznej ewakuacji i zwalczania pożarów, oraz z wymaganiami ochrony przeciwpożarowych stawianych wszystkim użytkownikom obiektu. Szkolenie przeciwpożarowe dzielimy na szkolenie teoretyczne i praktyczne (z użycia podręcznego sprzętu gaśniczego).
KATEGORIA ZAGROŻENIA LUDZI (ZL)
– umowne pojęcie określające stopień niebezpieczeństwa pod względem użytkowania lub możliwości ewakuacji ludzi przebywających w danym budynku. W zależności od jego rodzaju (mieszkalny, zamieszkania zbiorowego lub użyteczności publicznej) wyróżnia się pięć kategorii zagrożenia ludzi określanych symbolami od ZL I do ZL V. Każdej kategorii zagrożenia ludzi określono precyzyjne wymagania prawne w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
BUDYNEK PRODUKCYJNO-MAGAZYNOWY (PM)
– budynek lub strefa pożarowa, który zgodnie z przeznaczeniem jest produkcyjno-magazynowy. Stopień niebezpieczeństwa pod względem użytkowania lub możliwości ewakuacji ludzi w tym budynku określa się m.in. na podstawie wartości gęstości obciążenia ogniowego (Qd).
GĘSTOŚĆ OBCIĄŻENIA OGNIOWEGO (QD)
– energia cieplna, która może powstać przy spalaniu materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie pożarowej lub składowisku materiałów stałych przypadających na jednostkę powierzchni tego obiektu. Jednostką gęstości obciążenia ogniowego jest MJ/m2.
DROGA EWAKUACYJNA
– pozioma lub pionowa droga komunikacji ogólnej służąca celom ewakuacji. Poziomymi drogami ewakuacyjnymi są korytarze i hole, natomiast pionowe drogi ewakuacyjne to klatki schodowe. Drogę ewakuacyjną dzielimy na przejście i dojście ewakuacyjne, których dopuszczalne długości określają przepisy prawne.
PRZEJŚCIE EWAKUACYJNE
– odległość w pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną (wyjścia
z pomieszczenia) lub do innej strefy pożarowej na zewnątrz budynku.
DOJŚCIE EWAKUACYJNE
– długość drogi ewakuacyjnej od wyjścia z pomieszczenia na tę drogę do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku. Długość dojścia mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka.
URZĄDZENIA PRZECIWPOŻAROWE
– urządzenia służące do zapobiegania powstaniu, wykrywania, zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, które podlegają obowiązkowi przeglądów i czynności konserwacyjnych nie rzadziej niż raz w roku. Jako urządzenia przeciwpożarowe wyróżniamy: gaśnice i koce gaśnicze, stałe i półstałe urządzenia gaśnicze i zabezpieczające, urządzenia inertyzujące, urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, instalacje oświetlenia ewakuacyjnego, hydranty wewnętrzne i zawory hydrantowe, hydranty zewnętrzne, pompy w pompowniach przeciwpożarowych, przeciwpożarowe klapy odcinające, urządzenia oddymiające, urządzenia zabezpieczające przed powstaniem wybuchu i ograniczające jego skutki, kurtyny dymowe oraz drzwi, bramy przeciwpożarowe i inne zamknięcia przeciwpożarowe, jeżeli są wyposażone w systemy sterowania, przeciwpożarowe wyłączniki prądu oraz dźwigi dla ekip ratowniczych.
PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO
– prace prowadzone przy użyciu ognia otwartego (np. spawanie, lutowanie, zgrzewania, cięcie przy użyciu palników, szlifierek kątowych) oraz wszelkiego rodzaju czynności prowadzone przy użyciu materiałów niebezpiecznych pożarowo (np. malowanie łatwopalną farbą), jak również prace w strefach zagrożenia wybuchem lub na urządzeniach i instalacjach z gazami palnymi, cieczami łatwo zapalnymi, jeżeli w trakcie prowadzonych prac istnieje prawdopodobieństwo zainicjowania pożaru lub wybuchu.
MATERIAŁ NIEBEZPIECZNY POŻAROWO
– gaz palny, ciecz palna o temperaturze zapłonu poniżej 550C, materiał wybuchowy lub pirotechniczny, ciało stałe zapalające się samorzutnie w powietrzu lub utleniające o temperaturze rozkładu poniżej 210C oraz ciało stałe jednorodne o temperaturze samozapalenia poniżej 2000C i materiał mający skłonność do samozapalenia.
STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM
– pomieszczenie lub obszar, w którym istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej (palnych gazów, par, mgieł lub pyłów) której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu lub obszarze przekraczający 5kPa.